ਸੰਦੇਸ਼ –ਪ੍ਰੇਮ ਕੁਮਾਰ ਮਿੱਤਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਫ਼ਸਰ (ਸੈ.ਸੀ.) ਰੂਪਨਗਰ
ਰੂਪਨਗਰ, 14 ਸਤੰਬਰ – ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ਮਾਤ੍ਰ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸਾਡੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ’ਤੇ ਮਾਣ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਾਤ੍ਰ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਹੀ ਸਾਡੀ ਅਸਲੀ ਤਾਕਤ ਹੈ।
ਅੱਜ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ 14 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ 1953 ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, 14 ਸਤੰਬਰ 1949 ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਭਾਸ਼ਾ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਸਵਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਮੰਨਤਾ ਮਿਲੀ। ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰਲਾਲ ਨੇਹਰੂ ਨੇ 1953 ਤੋਂ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ “ਜਨਮਾਨਸ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ” ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਮਰਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਵਧਾਵਾ ਦੇਣਾ ਵੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸਾਂਝੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਹਿਤ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਕਾਜ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਆਸਾਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ 14 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ 10 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਇਹ ਦਿਨ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਫੈਲਾਉਣਾ ਹੈ।
ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ, ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਲੇਖ, ਕਵਿਤਾ, ਭਾਸ਼ਣ, ਪ੍ਰਸ਼ਨੋੱਤਰੀ, ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਮਾਣ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀ ਮਾਤ੍ਰ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ, ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੜੀ ਹੈ।
हिंदी दिवस: भाषा, संस्कृति और एकता का प्रतीक
📢 संदेश – ज़िला शिक्षा अधिकारी (रूपनगर) श्री प्रेम कुमार मित्तल
रूपनगर, 14 सितंबर – हिंदी दिवस हम सबको अपनी राष्ट्रीय भाषा के महत्व की याद दिलाता है। जैसे कि पंजाबी हमारी मातृभाषा है और हिंदी हमारी राष्ट्रीय भाषा है, इसलिए हमारे विद्यार्थियों को दोनों भाषाओं पर गर्व होना चाहिए। मातृभाषा और राष्ट्रीय भाषा का संतुलन ही हमारी असली ताक़त है।”
आज पूरे देश में हिंदी दिवस उत्साहपूर्वक मनाया जा रहा है। हर साल 14 सितंबर को हिंदी दिवस मनाने की परंपरा 1953 से चली आ रही है। दरअसल, 14 सितंबर 1949 को संविधान सभा ने ऐतिहासिक निर्णय लेते हुए हिंदी को देवनागरी लिपि में भारत की राजभाषा घोषित किया था।
स्वतंत्र भारत की संविधान सभा के इस फैसले के बाद देश में हिंदी को एकता की भाषा के रूप में मान्यता मिली। पंडित जवाहरलाल नेहरू ने 1953 से इस दिन को हिंदी दिवस के रूप में मनाने की शुरुआत की। महात्मा गांधी ने भी हिंदी को “जनमानस की भाषा” बताते हुए इसके प्रचार-प्रसार पर बल दिया था।
हिंदी दिवस का उद्देश्य केवल भाषा का सम्मान करना ही नहीं, बल्कि इसे शिक्षा, प्रशासन, साहित्य और रोज़मर्रा की ज़िंदगी में बढ़ावा देना भी है। हिंदी देश की भाषाई एकता और साझा पहचान का प्रतीक है। यह साहित्य, कविता और कहानियों के माध्यम से भारत की सांस्कृतिक विरासत को संजोए रखती है। सरकारी कामकाज और शिक्षा में हिंदी का प्रयोग संवाद को आसान बनाता है। हिंदी आज विश्व की तीसरी सबसे अधिक बोली जाने वाली भाषा है।
भारत में हिंदी दिवस 14 सितंबर को मनाया जाता है, जबकि विश्व हिंदी दिवस हर साल 10 जनवरी को मनाया जाता है। राष्ट्रीय स्तर पर यह दिन हिंदी की मजबूती का प्रतीक है, वहीं विश्व हिंदी दिवस का उद्देश्य हिंदी को वैश्विक स्तर पर फैलाना है।
स्कूलों, कॉलेजों, विश्वविद्यालयों, सरकारी व गैर-सरकारी संस्थानों में इस अवसर पर निबंध, कविता, भाषण, प्रश्नोत्तरी, वाद-विवाद प्रतियोगिताओं तथा सांस्कृतिक कार्यक्रमों का आयोजन किया जा रहा है। इन आयोजनों के माध्यम से नई पीढ़ी में हिंदी के प्रति गर्व और जागरूकता को प्रोत्साहित किया जाता है।
हिंदी दिवस हम सभी को यह याद दिलाता है कि हमारी मातृभाषा सिर्फ संचार का माध्यम नहीं, बल्कि हमारी सांस्कृतिक पहचान, परंपरा और एकता की मज़बूत कड़ी है।
Prem Kumar Mittal, District Education Officer SE Rupnagar
Ropar News
Follow up on Facebook Page
ਤਾਜ਼ਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ www.deorpr.com ‘ਤੇ ਜੁੜੇ ਰਹੋ।
ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ whatsapp ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉਤੇ ਨਿਚੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਬਟਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
